PUSULA VE YÖN BULMA
Pusula,
Dünyamızın manyetik alanı etkisiyle çalıştığı için, yere paralel tutarak
kullanılması gerekir.
Pusulayı
doğru tutuş, pusulanın yön oku (yani pusulanın önü) vücudumuzun önünde ve tam
karşımıza bakacak şekilde olmasıdır. Pusulayı eliniz veya bileğiniz ile değil,
bütün vücudunuzu çevirerek döndürmelisiniz. Aksi takdirde bir miktar sağa veya
sola kayarak ilerlersiniz.
Elektro
manyetizma prensibi ile çalışan pusula yüksek gerilim hatları, radyo
vericileri, GSM telefonları, vb manyetik alan üreteçlerinin yakınında doğru
çalışmaz. Aynı nedenden dolayı taşıtlar, çelik yapılı binalar ve hatta demir
malzemeli bir masa manyetik iğneyi saptıracaktır.
Pusulayı
güçlü mıknatıs ve üreteçlerden (hoparlör, trafo, vb) uzak tutmak gerekir.
Pusula iğnesinin manyetikliği bozulduğunda dengeye gelme süresi uzayabilir,
hatta bazı durumlarda tam ters yön gösterebilir. Pusulalar sıcaklık ve basınç
değişimlerinden de etkilenirler. Kapsül içindeki sıvı 1500mt yükseklikten sonra
içinde kabarcıklar oluşturmaya başlar. Genelde tekrar alçalınca bunlar
kaybolur. Ancak aşırı sıcak ve soğuk koşullarda uzun süre kalan pusulalarda
oluşan kabarcıklar kalıcı olabilir. Pusulaların yaz aylarında araçların ısınan
bölümlerinde saklanması ömrünü hızla bitirebilir.
Pusulalar
şiddetli darbelerden de etkilenebilir: Kapsül veya diğer bölümleri kırılabilir,
iğne yuvasından çıkabilir. Sert darbelerden korumanız gerekir.
Pusula ile
yön bulmak 4 temel başlıkta toplanabilir:
- Pusulada Açı Ayarlamak
- Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
- Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
- Kerteriz Takip Etmek
Kerteriz; Bir noktadan diğerine giderken yönümüzü belirlemek için kullandığımız
derece cinsinden açıdır. Referans olarak gerçek kuzey çizgisi alınır ve ona
göre ölçülür. Başka deyişle, manyetik kuzey (pusulanın manyetik iğnesinin
gösterdiği yön) ile hedef nokta arasındaki açıdır.
Pusulada Açı Ayarlamak
Verilen bir açıyı pusulada ayarlamak için: döner bilezik üzerinde uygun rakamın
(kerteriz açısı) referans çizgisi ile kesiştirilmesi demektir. Örneğin; Eğer
pusulanızı 45 dereceye ayarlamanız söylendi ise yapmanız gereken şudur:
Pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 45 rakamını referans çizgisi ile
çakıştırırsınız. Bu açıyı sizin bulmanız gerekebilir. Bunu elinizdeki haritadan
ya da doğada karşınızdaki bir yerden ölçebilirsiniz
Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
Haritada belirlediğiniz bir noktadan diğerine hangi açı ile gideceğinizi bulmak
için; Başlangıç ve varış noktalarını bir çizgi ile birleştirin. Üzerinde gitmek
istediğiniz bu hayali çizgi pusulanın uzun kenarına gelecek şekilde pusulayı
haritaya yerleştirin. Kerteriz açısını bulmak için döner bileziği döndürerek
üzerindeki kırmızı "N" harfini haritanın kuzeyine getirin. Kapsül
içindeki paralel çizgiler haritanın kuzey-güney çizgilerine paralel olacaktır,
ok haritanın kuzeyini gösterecektir. Bileziği kenarındaki referans çizgisine
denk gelen açıyı okuyun.
Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
Diyelim ki, ilerideki bir tepeye çıkmak istiyorsunuz. Aranızda belirgin bir
coğrafi engel yok ama ormanın içine girdiğinizde ağaçlar zirveyi görmenize
engel olacak ve siz ormanın içinde yol bulmakla uğraşıp vakit kaybetmek
istemiyorsunuz. Zirvenin kerterizini almalısınız.
Kerteriz almak için pusulayı, gidilen yön oku zirveyi gösterecek şekilde
elinizde tutmanız gerekir. Daha kolay ve hassas ölçüm yapmak için pusulayı göz
seviyenizde tutabilirsiniz ama pusula tabanının yere tam paralel olması
gerektiğini unutmayın. Döner bileziği çevirerek manyetik kuzey ibresi ile
kuzeyi gösteren "N" işaretini ve kırmızı oku çakıştırın. Çakışma
noktasında kapsül içindeki çizgiler ile iğne paralel olacaktır. Böylece
manyetik kuzey ile hedef arasındaki açıyı, kerteriz açısını bulursunuz.
Kerterizi Takip Etmek
Önceden harita üzerinden okunmuş veya arazide alınmış kerteriz açılarını ya da
kendi aldığınız kerterizi kullanarak arazide pusula ile ilerleyebilirsiniz.
Örneğin eğer sapakta indiğinizde 60 derece ile yaklaşık 10 dakika yürüyüp uygun
bir kamp alanına varacağınız söylendi ise yapmanız gereken şudur: Sapakta
indikten sonra pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 60 rakamını referans
çizgisi ile çakıştırırsınız. Sonra pusulanın tamamını (yürüyeceğiniz için
vücudunuzu da) döndürerek, manyetik iğnenin kuzey ucu ile bilezik üzerinde
"N" (kuzey) işaretini çakıştırırsınız. (Silva pusulalarda kuzeyi
göstermesi gereken bütün bu bölümler kırmızıdır ve hızlı çalışırlar).
Pusulanızın üst kısmında yer alan "gidilen yön" okları size kamp
alanının yönünü göstermektedir. Bu hedefe gitmek için bazı noktalara dikkat
etmeniz gerekir ama merak etmeyin ****z çalışma ile pusula kullanımında
serileşirsiniz.
Alınmış kerterizi izlemek teorik olarak basittir ama hepimiz biliriz ki arazide
uzakta belirgin görünen noktalar örneğin bahsettiğimiz zirve, biz ilerledikçe
görünmez olurlar ve yön şaşırabiliriz. Ara sıra pusuladan yapacağınız yön
kontrolü çok sağlıklı olmaz. (Bakınız Pusulanın Sınırlı Kullanımı, sayfa W) Hiç
hata yapmamak için pusulayı hep elimizde tutmamız gerekir. Onun yerine
ilerlemeniz gereken hayali bir çizgi üzerinde belirgin noktalar saptayıp devam
etmek daha kolaydır. Mesela, berlirgin bir ağaç tam olarak ilerleme
hattınızdaysa, ilk önce ağaca gidersiniz. Bunu yaparken ağacı görerek bir gölün
çevresinden dolaşabilirsiniz, ****z sağa ya da sola kayarak köprü
geçebilirsiniz. Ağaç birinci kerteriz noktanızdı ve yanına geldiğinizde
pusuladaki kerteriz açısı yine varmak istediğiniz noktayı, zirveyi göstermektedir.
Zirveyi göremeseniz bile başka ara kerteriz noktaları belirleyerek adım adım
hedefe varabilirsiniz.Orman içinde yürürken sıklıkla pusulayı kullanarak
ilerleme yönünüzün doğru olduğunu kontrol edin.?
?
Kerteriz ya da hedef açısını takip etmek demek, yürürken sürekli olarak
okuduğumuz açıya sadık kalmamız demektir. Pusulanın bileziğini kaydırmak,
pusulaya bakmadan yürüyüp hattan çıkmak ve sonra tekrar eski açıya bakmak bizi
yanlış yerlere götüren basit hatalardan ikisidir. Sadece pusula açısına bakarak
ile ilerlemek, zorunlu bazı haller dışında hem pratik değildir, hem de pusulaya
hakim değilseniz hayra alamet !?
?
Modern
pusulayı tasarlayan Gunner Tillander sayesinde artık pusula kullanmak çok
kolay. İlk pusulalar sadece SILVA tarafından üretildiği için SILVA pusulası ve
Silva yöntemi diye anılmaya başlayan modern pusula kullanma teknikleri 3 basit
adımdan oluşur:
? 1.
Başlangıç ve varış noktalarını pusula ile birleştir. Harita üzerinde gitmek
istediğin hayali çizgiyi pusulanın bir kenarına gelecek şekilde pusulayı
haritaya yerleştir.
2. Kerteriz
açısını bulmak için döner bileziği döndürerek üzerindeki kırmızı "N"
harfini haritanın kuzeyine getir. Kapsül içindeki meridyen çizgileri haritanın
kuzey-güney çizgilerine paralel olacaktır. Bileziği kenarındaki referans
çizgisine denk gelen açıyı oku.
3. Kerteriz
açısını takip et. Pusulayı yere paralel olarak gövdene önünde tutarak manyetik
iğnenin kırmızı ucu ile kapsülün içindeki kuzey oku üst üste bindir. Buna
iğneyi kutulamak da denir. Gidilen yön okunun gösterdiği yön tam olarak
haritada gitmek istediğin noktayı göstermektedir. Başını kaldırıp ileri
baktığında göze çarpan bir yer şeklini belle ve ona doğru yürü. Bu işlemi
hedefe varıncaya kadar tekrarla.
4. (Aynalı
Pusulada) Aynalı bir pusula kullanırken pusulayı öyle tutmalısın ki tabanı yere
paralelken hem aynadan pusula tabanını görebilmeli hem de kapaktaki V
çentiğinden kerteriz alabilmelisin. V çentiği, aynadaki siyah çizgi ve referans
çizgisi aynı doğrultuda olmalıdır.
Pusula,
Dünyamızın manyetik alanı etkisiyle çalıştığı için, yere paralel tutarak
kullanılması gerekir.
Pusulayı
doğru tutuş, pusulanın yön oku (yani pusulanın önü) vücudumuzun önünde ve tam
karşımıza bakacak şekilde olmasıdır. Pusulayı eliniz veya bileğiniz ile değil,
bütün vücudunuzu çevirerek döndürmelisiniz. Aksi takdirde bir miktar sağa veya
sola kayarak ilerlersiniz.
Elektro
manyetizma prensibi ile çalışan pusula yüksek gerilim hatları, radyo
vericileri, GSM telefonları, vb manyetik alan üreteçlerinin yakınında doğru
çalışmaz. Aynı nedenden dolayı taşıtlar, çelik yapılı binalar ve hatta demir
malzemeli bir masa manyetik iğneyi saptıracaktır.
Pusulayı
güçlü mıknatıs ve üreteçlerden (hoparlör, trafo, vb) uzak tutmak gerekir.
Pusula iğnesinin manyetikliği bozulduğunda dengeye gelme süresi uzayabilir,
hatta bazı durumlarda tam ters yön gösterebilir. Pusulalar sıcaklık ve basınç
değişimlerinden de etkilenirler. Kapsül içindeki sıvı 1500mt yükseklikten sonra
içinde kabarcıklar oluşturmaya başlar. Genelde tekrar alçalınca bunlar
kaybolur. Ancak aşırı sıcak ve soğuk koşullarda uzun süre kalan pusulalarda
oluşan kabarcıklar kalıcı olabilir. Pusulaların yaz aylarında araçların ısınan
bölümlerinde saklanması ömrünü hızla bitirebilir.
Pusulalar
şiddetli darbelerden de etkilenebilir: Kapsül veya diğer bölümleri kırılabilir,
iğne yuvasından çıkabilir. Sert darbelerden korumanız gerekir.
Pusula ile
yön bulmak 4 temel başlıkta toplanabilir:
- Pusulada Açı Ayarlamak
- Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
- Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
- Kerteriz Takip Etmek
Kerteriz; Bir noktadan diğerine giderken yönümüzü belirlemek için kullandığımız
derece cinsinden açıdır. Referans olarak gerçek kuzey çizgisi alınır ve ona
göre ölçülür. Başka deyişle, manyetik kuzey (pusulanın manyetik iğnesinin
gösterdiği yön) ile hedef nokta arasındaki açıdır.
Pusulada Açı Ayarlamak
Verilen bir açıyı pusulada ayarlamak için: döner bilezik üzerinde uygun rakamın
(kerteriz açısı) referans çizgisi ile kesiştirilmesi demektir. Örneğin; Eğer
pusulanızı 45 dereceye ayarlamanız söylendi ise yapmanız gereken şudur:
Pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 45 rakamını referans çizgisi ile
çakıştırırsınız. Bu açıyı sizin bulmanız gerekebilir. Bunu elinizdeki haritadan
ya da doğada karşınızdaki bir yerden ölçebilirsiniz
Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
Haritada belirlediğiniz bir noktadan diğerine hangi açı ile gideceğinizi bulmak
için; Başlangıç ve varış noktalarını bir çizgi ile birleştirin. Üzerinde gitmek
istediğiniz bu hayali çizgi pusulanın uzun kenarına gelecek şekilde pusulayı
haritaya yerleştirin. Kerteriz açısını bulmak için döner bileziği döndürerek
üzerindeki kırmızı "N" harfini haritanın kuzeyine getirin. Kapsül
içindeki paralel çizgiler haritanın kuzey-güney çizgilerine paralel olacaktır,
ok haritanın kuzeyini gösterecektir. Bileziği kenarındaki referans çizgisine
denk gelen açıyı okuyun.
Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
Diyelim ki, ilerideki bir tepeye çıkmak istiyorsunuz. Aranızda belirgin bir
coğrafi engel yok ama ormanın içine girdiğinizde ağaçlar zirveyi görmenize
engel olacak ve siz ormanın içinde yol bulmakla uğraşıp vakit kaybetmek
istemiyorsunuz. Zirvenin kerterizini almalısınız.
Kerteriz almak için pusulayı, gidilen yön oku zirveyi gösterecek şekilde
elinizde tutmanız gerekir. Daha kolay ve hassas ölçüm yapmak için pusulayı göz
seviyenizde tutabilirsiniz ama pusula tabanının yere tam paralel olması
gerektiğini unutmayın. Döner bileziği çevirerek manyetik kuzey ibresi ile
kuzeyi gösteren "N" işaretini ve kırmızı oku çakıştırın. Çakışma
noktasında kapsül içindeki çizgiler ile iğne paralel olacaktır. Böylece
manyetik kuzey ile hedef arasındaki açıyı, kerteriz açısını bulursunuz.
Kerterizi Takip Etmek
Önceden harita üzerinden okunmuş veya arazide alınmış kerteriz açılarını ya da
kendi aldığınız kerterizi kullanarak arazide pusula ile ilerleyebilirsiniz.
Örneğin eğer sapakta indiğinizde 60 derece ile yaklaşık 10 dakika yürüyüp uygun
bir kamp alanına varacağınız söylendi ise yapmanız gereken şudur: Sapakta
indikten sonra pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 60 rakamını referans
çizgisi ile çakıştırırsınız. Sonra pusulanın tamamını (yürüyeceğiniz için
vücudunuzu da) döndürerek, manyetik iğnenin kuzey ucu ile bilezik üzerinde
"N" (kuzey) işaretini çakıştırırsınız. (Silva pusulalarda kuzeyi
göstermesi gereken bütün bu bölümler kırmızıdır ve hızlı çalışırlar).
Pusulanızın üst kısmında yer alan "gidilen yön" okları size kamp
alanının yönünü göstermektedir. Bu hedefe gitmek için bazı noktalara dikkat
etmeniz gerekir ama merak etmeyin ****z çalışma ile pusula kullanımında
serileşirsiniz.
Alınmış kerterizi izlemek teorik olarak basittir ama hepimiz biliriz ki arazide
uzakta belirgin görünen noktalar örneğin bahsettiğimiz zirve, biz ilerledikçe
görünmez olurlar ve yön şaşırabiliriz. Ara sıra pusuladan yapacağınız yön
kontrolü çok sağlıklı olmaz. (Bakınız Pusulanın Sınırlı Kullanımı, sayfa W) Hiç
hata yapmamak için pusulayı hep elimizde tutmamız gerekir. Onun yerine
ilerlemeniz gereken hayali bir çizgi üzerinde belirgin noktalar saptayıp devam
etmek daha kolaydır. Mesela, berlirgin bir ağaç tam olarak ilerleme
hattınızdaysa, ilk önce ağaca gidersiniz. Bunu yaparken ağacı görerek bir gölün
çevresinden dolaşabilirsiniz, ****z sağa ya da sola kayarak köprü
geçebilirsiniz. Ağaç birinci kerteriz noktanızdı ve yanına geldiğinizde
pusuladaki kerteriz açısı yine varmak istediğiniz noktayı, zirveyi göstermektedir.
Zirveyi göremeseniz bile başka ara kerteriz noktaları belirleyerek adım adım
hedefe varabilirsiniz.Orman içinde yürürken sıklıkla pusulayı kullanarak
ilerleme yönünüzün doğru olduğunu kontrol edin.?
?
Kerteriz ya da hedef açısını takip etmek demek, yürürken sürekli olarak
okuduğumuz açıya sadık kalmamız demektir. Pusulanın bileziğini kaydırmak,
pusulaya bakmadan yürüyüp hattan çıkmak ve sonra tekrar eski açıya bakmak bizi
yanlış yerlere götüren basit hatalardan ikisidir. Sadece pusula açısına bakarak
ile ilerlemek, zorunlu bazı haller dışında hem pratik değildir, hem de pusulaya
hakim değilseniz hayra alamet !?
?
Modern
pusulayı tasarlayan Gunner Tillander sayesinde artık pusula kullanmak çok
kolay. İlk pusulalar sadece SILVA tarafından üretildiği için SILVA pusulası ve
Silva yöntemi diye anılmaya başlayan modern pusula kullanma teknikleri 3 basit
adımdan oluşur:
? 1.
Başlangıç ve varış noktalarını pusula ile birleştir. Harita üzerinde gitmek
istediğin hayali çizgiyi pusulanın bir kenarına gelecek şekilde pusulayı
haritaya yerleştir.
2. Kerteriz
açısını bulmak için döner bileziği döndürerek üzerindeki kırmızı "N"
harfini haritanın kuzeyine getir. Kapsül içindeki meridyen çizgileri haritanın
kuzey-güney çizgilerine paralel olacaktır. Bileziği kenarındaki referans
çizgisine denk gelen açıyı oku.
3. Kerteriz
açısını takip et. Pusulayı yere paralel olarak gövdene önünde tutarak manyetik
iğnenin kırmızı ucu ile kapsülün içindeki kuzey oku üst üste bindir. Buna
iğneyi kutulamak da denir. Gidilen yön okunun gösterdiği yön tam olarak
haritada gitmek istediğin noktayı göstermektedir. Başını kaldırıp ileri
baktığında göze çarpan bir yer şeklini belle ve ona doğru yürü. Bu işlemi
hedefe varıncaya kadar tekrarla.
4. (Aynalı
Pusulada) Aynalı bir pusula kullanırken pusulayı öyle tutmalısın ki tabanı yere
paralelken hem aynadan pusula tabanını görebilmeli hem de kapaktaki V
çentiğinden kerteriz alabilmelisin. V çentiği, aynadaki siyah çizgi ve referans
çizgisi aynı doğrultuda olmalıdır.
