place here to learn-treasure place here to learn-treasure-defıne defıne defıne defıne sıgnal sıgns-solutıons-map-defıne path defıne-detector-cın-magıc-defıne search bars made-metals-charm-bury-bandit-defıne of documents-mound-tumulus-bandits- mystery of money-jewellery-defıne-archaeology-hıstory museums-ıslamıc-defıne natural stone-sculpture-news-mythology-antıque-archaeology-ancıent cıtıes-regıons-ancıent trade routes-horasan-ebced-sıgnal solutıons-defıne search-roman-byzantıne maps-green coıns only defıne to learn
Yerkabuğunu Oluşturan Kayalar
Çoğu kristal durumda bulunan minerallerin oluşturduğu katı cisimlere kaya denir. Yerkabuğu hat halindeki kayalardan oluşur. Yeryüzünde 2000′den fazla mineral vardır. Bunların belirli bir kristal sistemi ile bir araya gelmesiyle kayalar oluşur.
Gerçekte tüm taşların kaynağı mağmadır. Ancak bu kayaların bir kısmı daha sonra değişik olaylar sonucunda farklı özellikler kazanmıştır.
Kayalar oluşum şartlarına, kristal durumlarına ve kimyasal özelliklerine göre üç gruba ayrılırlar.
1. Püskürük ( Magmatik, Volkanik ) Kayalar
Magmatik kayalar, mağmanın yerin derinliklerinde ya da yeryüzünde soğuması ve katılaşması sonucu oluşurlar.
Mağmanın yerkabuğunun içinde katılaşması sonucu oluşan kayalara iç püskürük adı verilir. Bu kayalar mağmanın yerkabuğunun derinliklerinde ve yavaş yavaş soğumasından dolayı iri kristalli ve açık renklidirler. Örneğin granit… Bu tür kayalar çok sert olup, aşınmaya karşı dayanıklıdır. Bu nedenle inşaat sektöründe kullanılır.
Mağmanın yeryüzüne kadar yükselmesi ve hızlı bir şekilde soğumsaı sonucu oluşan kayalara dış pskürük kayalar denir. Mağma atmosferle temas edince soğumaya başlar. Soğuma hızlı olduğu için kristalleşme olmaz. Çoğunlukla koyu renklidir. Örneğin bazalt…
Volkanik bölgelerin toprakları mineral bakımıbdan zengindir. Tehlikeli olmasına karşın önemli tarım alanlarını oluşturur.
2. Tortul ( Sediment ) Kayalar
Kayaların fiziksel ya da kimyasal yollarla ayrışması sonucu ortaya çıkan kil, mil, kum ya da suda eriyik halde bulunan sülfat ve bikarbonat gibi maddelerin deniz, göl ya da akarsu yatakları gibi ortamda birikmesi çökelmesi ile oluşan kayalara tortul kayalar denilir.
Tortul kayalar genellikle tabakalıdır ve içinde bol miktarda canlı kalıntıları (fosil) bulunur. Tortul kayalar oluşum şekillerine göre üç gruba ayrılır.
a. Fiziksel Tortul Kayalar: Akarsular tarafından taşınan kil, mil, kum ve çakıl gibi taneli malzemelerin doğal bir çimento ile kaynaşması sonucu oluşurlar.
b. Kimyasal Tortul Kayalar: Suda eriyebilen kayaların erimesi sonucu suya karışan klorür, sülfat ve bikarbonatların başka yerlere taşınması ve çökelmesi sounucu oluşur.
c. Organik Tortul Kayalar: Denizlerde ya da göllerde yaşayan veya akarsular tarafından taşınarak getirilen canlı atıklarının çökmesi ve zamanla tortullaşması ile oluşan kayalardır.
3. Başkalaşmış ( Metamorfik ) Kayalar
Tortul ya da volkanik kayaların yerin derinliklerinde yüksek basınç ve sıcaklık altında kalarak eski özelliklerini kaybederek yeni özellikler kazanması sonucu oluşan kaylardır.
Özellikle yüksek basınç altında kalan kayalar sıkışarak yapraklaşırlar. Aynı zamanda sıcaklık da çok fazla olduğu için kimyasal yapıları da değişir.
