10 Mayıs 2011 Salı

Boyun Takıları Neckwear

place here to learn-treasure place here to learn-treasure-defıne defıne defıne defıne sıgnal sıgns-solutıons-map-defıne path defıne-detector-cın-magıc-defıne search bars made-metals-charm-bury-bandit-defıne of documents-mound-tumulus-bandits- mystery of money-jewellery-defıne-archaeology-hıstory museums-ıslamıc-defıne natural stone-sculpture-news-mythology-antıque-archaeology-ancıent cıtıes-regıons-ancıent trade routes-horasan-ebced-sıgnal solutıons-defıne search-roman-byzantıne maps-green coıns only defıne to learn

Boyunluklar

Masif veya içi boş olarak kıymetli metallerden yapılan ve boyunu çember gibi saran takılardır. Tasma şeklindeki boyunlukların ilk örnekleri Ur mezarlarında bulunmuştur.

Pandatifler

Altın, gümüş zincir veya kumaştan ince kordona takılan takı öğesidir. Tek kullanıldığı gibi, kolye ve küpe öğeleri arasında diğer parçalardan büyük boyutlarıyla veya kolyelerde tek öğe olarak kendini gösterir. Kıymetli madenlerden yalın olarak işlenenlerin yanı sıra, çeşitli metal ve kıymetli taş konbinasyonlarından oluşturulan örnekleri de vardır.

Arka kısmı düz altın levha, önde granüle ve “V” biçimli bezeme sırasının ortasında bir kameo yer almaktadır. Kulpun ön yüzünde yuvarlak bezemeler mevcuttur. Pandantife profilden işlenmiş portre büst yer almaktadır. Saçı önce kulakların arkasından enseye doğru tel tel inmekte, sonra ensede toplanarak yukarı doğru incelerek çıkmaktadır. Burun, çene ve boyundan kırılan kısımlar yapıştırılmıştır. Altın çerçeveye oturtulan kısımda taşın rengi gri damarlıdır.

Elips şeklindeki altın yuva içine oturtulmuş bombeli kaşı lacivert cam hamurundan yapılmıştır. Çevresi yivli telkaridir. Altındaki iki halkaya takılı yivli altın telkariden iki sarkacı ve üstte ortada oluklu ve enli kulpu vardır. Sarkaçların halkaları tek bir altın telin kıvrılmasıyla oluşturulmuştur.

Siyah jasperden oval pandantif, diyagonal çizgili altın çerçevenin ortasına yerleştirilmiştir. Siyah jasperin bir yüzünde kazıma tekniği ile Abraxas figürü, diğerinde ise Helios olması muhtemel bir diğer figür yer almaktadır. Yarı kıymetli taşlar üzerine kazıma tekniği ile yapılmış figürler pandantif veya yüzük taşlarında görülmektedir. Bu figürlerden biri de Abraxas’tır. Roma döneminde sık görülmektedir. Buradaki örnekte Abraxas horoz başlı insan vücutlu, ejder bacaklıdır. Bir elinde kamçısı vardır. Taş çok aşındığı için her iki yüzdeki figürler oldukça tahrip olmuşlardır. Pandantifin enli ve üstü yivli bir kulpu vardır. Düz halkanın ucunda granüle tanelerden yapılmış eşkenar dörtgen formlu hareketli bir sarkacı vardır. Basit halka, kanca ile kapatılmıştır.

Kolyeler

Kolye kelimesi her ne kadar boyun takılarının tümüne verilen bir isim olarak algılanmaktaysa da, gerçekte bu takı grubunun sadece bir cinsini belirlemektedir. Genellikle tek öğeli boyun takılarına, kolye; boynu saran takılara, boyunluk (yekpare veya çok parçalı olabilir); çok öğeli olanına da gerdanlık denilmektedir. Çeşitli halka ve fonlarından oluşan öğesiz zincirlerde kolye grubuna girerler. Kemik, deniz ve akarsu hayvanlarının kabuklarından yapılanlar ilk örneklerdir. Daha sonra altın, gümüş, tunç, yarı kıymetli ve kıymetli taşlar ve camında ilavesiyle çok çeşitli kolye tipleri oluşturulmuştur. Önceleri yalın olarak kullanılan metale değerli taşların ilave edilmesiyle zengin görüntüler meydana getirilmiştir. Ayrıca altın tozu kaplama terrakotta tanelerde kullanılmıştır. Her çağda çeşitli malzemelerden ve çeşitli tiplerde yapılan boncuklar özellikle Hellenistik ve Roma dönemlerinde altın tellerle bağlanarak takılarda kullanılmışlardır. Fayans, cam, yarı kıymetli ve kıymetli taşlardan altın, gümüş, tunç boncuklar çok çeşitli biçimlerde (üçgen, silindirik arpa, konik küre, vb.) çok yaygın ve bol olarak kullanılmıştır.

Dört adet geyik dişi ile yeşilimsi gri ve bej renkli taşlardan dikdörtgen şeklinde yapılmış boncuklardan oluşturulmuştur.

Ortası kalın büyük H harfi şeklinde kesilmiş safihanın önce ortasının, sonra dört uzantısının spiral yapacak şekilde kıvrılmalarıyla tek parçadan oluşturulmuş ögelerden meydana gelmiştir.

Kurs biçimindedir, ince sapında ip geçki deliği vardır. Kursun ortasında da bir delik bulunmaktadır. Deliğin çevresinde bir karenin köşesini oluşturan dört kabartma nokta yer alır. Kesme, repoussé ve dövme teknikleri kullanılmıştır. Üç yüzeyli, ortasında ip geçki deliği olan, masif, mercimek büyüklüğünde boncuklardır. Altın safihadan kesilip, kıvrılmış, küçüklü büyüklü borular şeklindeki takı ögeleridir. Üstleri boğumlu ve meyillidir. Delikli masif boncukların dört yüzünde dört tane nokta halinde çıkıntı mevcuttur. Ortalarında ip geçki deliği olan masif, yassı, yuvarlak, irili ufaklı boncuklardır. Spatül biçimli ip geçki delikli kolye taneleridir. İp geçki delikli, enli, üstleri yivli boncuklardır.

Kolyeyi oluşturan ögeler; ip geçki deliği bulunan üzeri yivli ince sapın ucu disk şeklinde olup, diskin ortası bombelidir. Ufak kepçe formunda olan diskin kenarı repoussé yiv bezemelidir. Hurma çekirdeği şeklindeki ögeler kare profilli, uzun kenarları kabarık yivli, her iki ucu düz kesimlidir.

Zeytin çekirdeği biçiminde yivli tanelerden üçer adedinin, uzunlamasına yan yana getirilmesiyle üçlü gruplar oluşturulmuştur. Bu düzenlemeye göre üç sıra ipe geçirilmiş olduklarını varsaymamız gerekir. Taneler, altın safihadan kesilmiş, kalıp üzerinde çevrilerek çekirdek şekli verilmiş, uçlarına da altın telkari halkacıklar yerleştirilmiştir.

Altı sarkacın bir araya getirildiği yeni bir düzenlemedir. İki ucu kancalı altın telin bir ucunda ince düz yuvarlak pul bulunur, diğer ucundan zincire takılı halkaya geçirilmiştir. Ortaları delik granüle boncuğa üç küçük halkayla bağlı granürle kozalak ortası delik boncuğa üç küçük halkayla bağlı ucunda tek granüle tane bulunan üç kanatlı yaprak (6 adet, biri ayrıca, çevresinde granüle tanelerden bir bant bulunan ince bir yuvarlak pulla bağlı); ince altın bantın sarılmasıyla oluşturulmuş burma borucuk (2 adet) granüle küreciklerin oluşturduğu üçgenlerin yan yana getirildiği borucuk; tek bir altın düz boncuk. Granülasyon, kesme, bükme ve altın kaynağı teknikleri uygulanmıştır.

Çekiç formlu, geniş dizim halkası, profilli, yuvarlak, yüksek bir boyun aracılığıyla yaprak formundaki pandantife lehimlenmiştir. Pandantifin arkası düz altın levhadır. Ön yüz, iki düz telkari arasındaki yerleştirilmiştir. Boyunun bileziğinden başlayıp pandantifi dikeylemesine geçen altın tel, altta üç kez kıvrılarak yaprağın ucunu oluşturmuştur.

Sekiz formlu halkalardan oluşan zincirin uçları geçiş ögesi olmaksızın, direk olarak halka ve kancaya tutturulmuştur. Zincirin, boyunun yanlarına ve önüne gelen kısmı, aralıklarla yerleştirilen, minik halkalara bağlı 30 adet tel sarkaçla zenginleştirilmiştir. Sarkaçların halkalara tutturulduğu yerler makara şeklindedir, uçlarında ise yeşil cam boncuklar yer almaktadır.

Sekizgen altın halkaların değişik formları vardır. Bazen bu halkaların arasına bu kolyede olduğu gibi çeşitli yarı kıymetli taş boncuklar yerleştirilir. Burada, sardtan yapılmış boncukların yerleştirilir. Burada, sardtan yapılmış boncukların yüzeyleri eşkenar dörtgen şeklinde traşlanmış ve ortasından ince altın tel geçilerek bağlantı sağlanmıştır. Klipsi, altın levha üzerine monte edilmiş iri bir taş oluşturmuştur. Sade altın tel kanca, klipsdeki halkacığa geçerek bağlantıyı tamamlamaktadır. Kolyenin ortasına minik bir lunula takılıdır.